Sedymentacja: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
rozwin., wikiz. |
BaSzRafael (dyskusja | edycje) Dodano znaczenie, i mechanizm sedymentacji w dziedzinie astrofizyki. Znaczniki: Gołe linki w przypisach Wycofane VisualEditor |
||
Linia 17: | Linia 17: | ||
== Biologia == |
== Biologia == |
||
Wiatry, spływające po powierzchni Ziemi wody opadowe i źródlane są czynnikiem, który [[ługowanie|ługuje]], [[spłukiwanie|spłukuje]], mechanicznie transportuje produkty wietrzenia. Działanie tych czynników jest tak silne, że produkty wietrzenia ulegają im w przeważającej części. Są one przenoszone i osadzane w innych miejscach. W ten sposób powstają [[skały osadowe|utwory osadowe]] (sedymentacyjne), wśród których wyróżnia się osady [[skały okruchowe|mechaniczne]] i [[skały chemiczne|chemiczne]]. Szczególną grupę stanowią osady [[skały organogeniczne|organogeniczne]], do których powstania materiału dostarcza świat żyjący. |
Wiatry, spływające po powierzchni Ziemi wody opadowe i źródlane są czynnikiem, który [[ługowanie|ługuje]], [[spłukiwanie|spłukuje]], mechanicznie transportuje produkty wietrzenia. Działanie tych czynników jest tak silne, że produkty wietrzenia ulegają im w przeważającej części. Są one przenoszone i osadzane w innych miejscach. W ten sposób powstają [[skały osadowe|utwory osadowe]] (sedymentacyjne), wśród których wyróżnia się osady [[skały okruchowe|mechaniczne]] i [[skały chemiczne|chemiczne]]. Szczególną grupę stanowią osady [[skały organogeniczne|organogeniczne]], do których powstania materiału dostarcza świat żyjący. |
||
== Astronomia == |
|||
Pierwotna chmura materii, [[obłok molekularny]] - pod wpływem różnych czynników zaczyna się kurczyć, zapadać, a w pewny momencie jego gęstość osiąga poziom wystarczający, by dalsze zapadanie stało się coraz szybsze. Jego kształt się zmienia, zaczyna on formować [[dysk protoplanetarny]], na co wpływ ma w pewnym stopniu składanie się wektorów prędkości chaotycznie poruszającej się materii, ale i jej sedymentacja pod wpływem przyciągania grawitacyjnego. Również w ukształtowanych gwiazdach zachodzą procesy sedymentacji, na skutek których cięższe pierwiastki, tworzące się w nukleosyntezie, opadają w kierunku jądra. <ref>https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/dlaczego-niektore-biale-karly-tkwia-przez-miliardy-lat-w-tym-samym-miejscu-na-HR</ref> |
|||
== Zastosowanie == |
== Zastosowanie == |
Wersja z 09:49, 20 maj 2024
Ten artykuł od 2017-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Sedymentacja (łac. sedimentum = osad) – ogólne określenie procesu fizycznego opadania cząstek (w kierunku działającej siły, np. grawitacji) w mieszaninie.
Chemia
W chemii to proces opadania zawiesiny ciała stałego w cieczy w wyniku działania siły grawitacji lub sił bezwładności. Sedymentacji ulegają zawiesiny o gęstości większej niż gęstość cieczy[1]. Sedymentacja prowadzi więc do rozdziału substancji niejednorodnych, a kryterium podziału jest gęstość.
Geologia
W geologii sedymentacja to gromadzenie osadów w wyniku deponowania materiału okruchowego, działalności organizmów, wytrącania z roztworu wodnego. Ponowne uruchomienie materiału osadowego nosi nazwę resedymentacja[2].
Różnice w zachodzeniu procesów sedymentacji dla różnych substancji są ważnymi, wręcz podstawowymi czynnikami w geologii – w ich wyniku zachodzi gromadzenie się oraz rozdzielanie (zależnie od uziarnienia zgodnie z prawem Stokesa, warstwowanie) produktów wietrzenia skał, szczątków organicznych, materiałów piroklastycznych i innych wszelkich składników powstałych na w powierzchniowej strefie Ziemi na drodze mechanicznej, chemicznej lub biochemicznej. Procesy sedymentacji w geologii mają często charakter ciągły i cykliczny.
Charakter podobny do sedymentacji mają też niektóre procesy zachodzące głęboko pod powierzchnią Ziemi, związane z dyferencjacją grawitacyjną magmy, tj. powodujące rozdzielanie grawitacyjne jej składników.
Sedymentacja jako proces laboratoryjny w geologii (gruntoznawstwo) ma bardzo duże znaczenie podczas klasycznej analizy areometrycznej gruntów.
Biologia
Wiatry, spływające po powierzchni Ziemi wody opadowe i źródlane są czynnikiem, który ługuje, spłukuje, mechanicznie transportuje produkty wietrzenia. Działanie tych czynników jest tak silne, że produkty wietrzenia ulegają im w przeważającej części. Są one przenoszone i osadzane w innych miejscach. W ten sposób powstają utwory osadowe (sedymentacyjne), wśród których wyróżnia się osady mechaniczne i chemiczne. Szczególną grupę stanowią osady organogeniczne, do których powstania materiału dostarcza świat żyjący.
Astronomia
Pierwotna chmura materii, obłok molekularny - pod wpływem różnych czynników zaczyna się kurczyć, zapadać, a w pewny momencie jego gęstość osiąga poziom wystarczający, by dalsze zapadanie stało się coraz szybsze. Jego kształt się zmienia, zaczyna on formować dysk protoplanetarny, na co wpływ ma w pewnym stopniu składanie się wektorów prędkości chaotycznie poruszającej się materii, ale i jej sedymentacja pod wpływem przyciągania grawitacyjnego. Również w ukształtowanych gwiazdach zachodzą procesy sedymentacji, na skutek których cięższe pierwiastki, tworzące się w nukleosyntezie, opadają w kierunku jądra. [3]
Zastosowanie
Proces sedymentacji jest kluczowy np. podczas:
- procesów przemysłowych technologii i analizy chemicznej,
- procesów geologicznych przy tworzeniu się skał osadowych,
- oczyszczania ścieków (oddzielanie cząstek stałych, oraz substancji stałych i innych, powstałych w wyniku biochemicznej obróbki ścieków),
- oczyszczanie (uzdatnianie) wód do użytku wodociągowego, przed filtracją i innymi procesami a także pomiędzy nimi,
- fermentowania i oczyszczania powstających mieszanin,
- proces ten przydatny jest również np. przy oczyszczaniu oleju posmażalniczego ze znajdujących się w nim cząstek, np. w filtrach bezwładnościowych,
- procesy o charakterze sedymentacji mają również duże znaczenie przy rozdzielaniu (oczyszczaniu) mieszanin gazowych (oczyszczalnie z cząstek stałych, czy rozdzielanie gazów, jak np. wzbogacanie uranu poprzez frakcjonowanie UF6 w wirówkach wzbogacających).
Przypisy
- ↑ sedymentacja - definicja, synonimy, przykłady użycia [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2020-07-02] (pol.).
- ↑ Piotr Strzeboński: Sedymentologia – materiały pomocnicze do wykładów. Warszawa: AGH; WGGiOŚ, s. 5.
- ↑ https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/dlaczego-niektore-biale-karly-tkwia-przez-miliardy-lat-w-tym-samym-miejscu-na-HR